ALGEMEEN BOEKVERSLAG: TURKS FRUIT

ALGEMEEN BOEKVERSLAG: TURKS FRUIT

1a. Jan Wolkers, Turks fruit

Eerste druk 1969

Negenenveertigste druk, Pomona, Texel (2008)

189 bladzijden

b. Novelle

c. Het boek gaat over Erik, een beeldhouwer, en over zijn relatie met zijn vrouw Olga. Olga heeft hem verlaten en Erik beschrijft korte hoogtepunten uit zijn relatie met Olga. Pas op tweederde van het boek horen we wat er gebeurd is. De hoofdstukken daarvoor zijn steeds of voor dat moment of erna. Zo wordt er een zekere spanning opgebouwd naar het moment waarop verklaard wordt hoe ze uit elkaar zijn gegaan. Die eerste hoofdstukken zijn eigenlijk één grote kreet 'ik ben zo eenzaam'. Vervolgens begint het bij het begin dat hij haar al liftend leert kennen. Ze worden verliefd, maar ze krijgen een auto-ongeluk. Een paar maanden later zien ze elkaar weer en van af toen was de liefde een feit en trekt ze bij hem in. We zien steeds hoe gelukkig hij is geweest met Olga. Het is een liefde die heel intens beleefd is. Seks speelt daarbij een belangrijke rol. Soms heb je het idee dat ze de hele dag naakt liepen en elk moment aangrepen om 'het' weer te doen. Uit de fragmenten na het keerpunt blijkt dat alle andere vrouwen niet dat voor hem betekenen als wat Olga voor hem was geweest. Ondanks dat het er dan flink aan toe was gegaan, vooral op seksueel gebied.
Olga was voor hem alles. Allerlei kleine details worden er van haar beschreven. Ze zorgt voor inkomsten, hoe klein ze ook zijn. Ze houdt van dieren, maar niet van kinderen. Dit blijkt ook uit twee beelden die Erik gedurende deze periode maakt. Het eerste is een moeder met kind, waarvan de wethouder zegt: "het lijkt wel of ze angst heeft voor het kind." Het andere beeld is een vrouw met een kat op haar arm, waarvan men opmerkt: "Het lijkt wel of het haar kind is." In beide gevallen heeft Olga uren lang model gestaan. Van het schaarse geld gingen ze regelmatig naar jazzconcerten, ten koste van vlees bij het eten. Ook de vakanties waren heel sober: een tentje op Ameland, waar de liefde ook weer heel intens beleefd werd.
De angst van Olga voor zwangerschap kwam door haar moeder, die een borstamputatie had moeten ondergaan. Tegen Olga zei ze vroeger dat Olga haar borst leeggezogen had. Een andere angst van Olga was kanker. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het moment dat zij wat roods in haar ontlasting ziet.
Het grote keerpunt in de relatie wordt volgens Erik geregisseerd door Olga's moeder, waarvoor Erik altijd al beneden de stand was geweest. Na de dood van Olga's vader is haar moeder constant aan het stoken. Ze zegt dat andere vriendinnen van Olga het beter hebben. Uiteindelijk blijkt Olga niet ongevoelig voor de materiële tekortkoming.
Een zakendiner is het breekpunt. Olga zit te flirten met een zakenrelatie, tot genoegen van haar moeder, maar tot ontzetting van Erik. Hij wordt er misselijk van en geeft midden aan tafel over. Op de terugweg van de toilet slaat hij uit woede Olga een blauw oog. Olga neemt dit niet en trekt bij haar moeder in. Uiteindelijk volgt een scheiding. Olga hertrouwt nog twee keer, maar wordt niet echt gelukkig.
Het boek eindigt met het ontstaan van een tumor bij Olga. Haar haar valt uit en ze wordt vergeetachtig en opvliegerig, dit alles door de medicijnen. Van af dat moment bezoekt Erik haar iedere dag. Hij koopt een pruik voor haar en ook Turks fruit, het laatste en het enige snoep dat ze nog kon eten. Op een dag sterft ze en is het verhaal uit.

2. Turks Fruit is een boek dat iedereen kent, dus al om de bekendheid van het boek zou je het al gaan lezen. Ik had de verfilming ervan al gezien, dus ik wist eigenlijk al hoe het verhaal verliep. Turks fruit is een bijzonder verhaal vond. Op het eerste gezicht lijkt het een oppervlakkig verhaal met een overheersende toon van veel seks en lust, maar daar blijkt toch veel meer achter te zitten. Ik vroeg me af of het boek me een andere indruk zou geven van dit verhaal en hoe het verschilt van de film.

3. Motieven:

Dieren: Olga en Erik hebben veel (ongewone) dieren in hun omgeving, zoals een eend, kat, wezel en duiven.

Seks: Olga en Erik hebben veel seks, wat ook gedetailleerd wordt beschreven in het boek. Ook heeft Erik later in het boek seks met veel verschillende meisjes.

De dood: De huisdieren, Olga's vader, en op het einde Olga zelf gaan allemaal dood in het boek.

Beelden: Erik maakt vaak beelden van Olga.

Jazz/muziek: Olga en Erik luisteren samen veel naar muziek. Olga gooit ook een lp uit het raam tijdens een ruzie.

Olga's haar: Erik noemt Olga vaak “die rooie”. Aan het einde van het verhaal heeft Olga geen haar meer.

Thema's

Het belangrijkste thema in het boek vind ik zoals dat zo mooi wordt gezegd in het boek:

“Het leven draagt de dood in zich mee”. Het gaat hier om het onlosmakelijk verband tussen haat en liefde, vreugde en verdriet, leven en dood. Met dit verband wordt de lezer meerdere malen geconfronteerd in Turks Fruit.

Verval is een belangrijk thema, want de relatie tussen Olga en Erik vervalt steeds meer, en Olga's lichaam vervalt wanneer haar ziekte opspeelt.

4. In het boek komen veel passages voor waarin seksuele handelingen worden beschreven. Zoals bij dit citaat van blz 14 van het boek: “En dan trok ik me maar weer af bij die foto van haar, naakt, op haar rug gezien.” Dit element vond ik niet heel storend, maar ook niet altijd nodig. Soms had ik wel even dat ik dacht, gaat het nou weer over seks? Maar als dit element niet in het boek had gezeten was de sfeer van het boek ook anders geweest.

Zoals je in het bovenstaande citaat kunt lezen, wordt er ook gesproken vanuit de ik-persoon, Erik. Deze schrijfstijl vind ik leuk, omdat je je zo nog meer in kunt leven in het verhaal, en je leert de hoofdpersoon (Erik) zo ook steeds beter kennen, want je leest al zijn gedachten over bepaalde zaken.

Ik vind de ik-persoon een bijzondere man. Erik leeft erg intens, vooral als het gaat om liefde en seks. Als hij een relatie krijgt met Olga leeft hij eigenlijk voor haar. Erik heeft een hekel aan een heleboel dingen in onze maatschappij, zoals christenen en burgerlijke mensen. Kortom leeft Erik vrij extreem en zijn zijn gedachten bijzonder. Ik vind dit soms wel een beetje storend, omdat hij soms zo overdrijft. Ik vind Erik ook niet echt een sympathiek persoon.

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het atelier van Erik, in Amsterdam. Andere locaties zijn het huis van Olga, en aan het einde van het verhaal het ziekenhuis. Ook worden veel vakantiebestemmingen omschreven. De locaties maken vaak het verhaal levendig, omdat ze aangeven dat de twee personages erg vrij leven. Bijvoorbeeld het atelier, waar Erik kunstwerken maakt, geeft aan dat Erik een creatieve geest is. De vakantiebestemmingen geven aan dat de twee avonturiers zijn en veel plezier met elkaar beleven. Het ziekenhuis staat symbool voor het verval, zowel van de relatie tussen Erik en Olga, als het verval van Olga's lichaam.